Muhteşem Yedili’ye Deep Seek darbesi
Çin merkezli bir girişim olan DeepSeek’in düşük maliyetli yapay zekâ modeli, geçtiğimiz hafta piyasaya sürülmesiyle dünya çapında büyük ilgi gördü. Modelin, mevcut hizmetlere kıyasla daha az veri kullanarak ve çok daha düşük bir maliyetle çalıştığı belirtiliyor. OpenAI CEO’su Sam Altman, DeepSeek’i etkileyici bir model olarak nitelendirirken, yeni rakibin rekabeti artıracağını da ifade etti.
Nvidia’da servet kaybedildi
Ancak, bu gelişme küresel piyasalarda dalgalanmalara yol açtı: yatırımcılar teknoloji hisselerinden çıkarak Japonya, ABD ve Avrupa’daki büyük şirketlerin hisselerinde ciddi kayıplara neden oldu. Wall Street’te endişelerin göstergesi olarak nitelenen CBOE oynaklık endeksi VIX keskin yükseliş kaydederken, Nvidia hisseleri tek bir günde %17 düşüş kaydederek 593 milyar dolarlık bir piyasa değeri kaybı yaşadı. Daha da büyük resimde, DeepSeek’in yarattığı çöküş, yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık borsa değerini sildiğine şahit oluyoruz. Bir benzetme yapmak gerekirse Türkiye ekonomisinden daha büyük bir değer dün adeta kayboldu.
DeepSeek’in yükselişi, yapay zekâ yarışında Çin ve ABD arasındaki rekabetin hızlandığını gösteriyor. Daha uygun maliyetli donanımlarla ileri seviye modeller geliştirme stratejisi, ABD’li teknoloji devlerinin yüksek maliyetli altyapı yatırımlarını sorgulatıyor. Yatırımcılar arasında, yapay zekâ alanındaki bu yeni belirsizlikler nedeniyle dün önce sat, sonra düşün yaklaşımının hâkim olduğunu gördük. Özellikle, Nvidia ve diğer devlerin, piyasa risklerine karşı savunmasız olduklarını ve yüksek değerlemelerin bu durumu daha da kırılgan hâle getirdiğini görüyoruz.
Güvenli limanlara kaçış var
Küresel piyasalarda dün sabah bültenimizde de söz ettiğimiz üzere gün boyu riskten kaçış isteği hâkim olurken, güvenli liman ABD 10 yıllık devlet tahvil getirisi %4,50 seviyelerine kadar geriledi. Teknoloji hisselerinde değer kayıpları sertleşirken, Nasdaq bileşik endeksi, Aralık 2024’ten bu yana en büyük günlük düşüşünü kaydederek %3 gerilerken, en büyük 500 şirketi bünyesinde barındıran S&P500 endeksi ise %1,5 düştü. Trilyon dolar kulübüne geçen aylarda hızlı bir giriş yapan Broadcom hisseleri %17,4 değer kaybederken, Philadelphia yarı iletken endeksi ise Mart 2020’den bu yana en büyük düşüşünü yaşayarak %9,2 geriledi. Avrupa’da da teknoloji hisseleri baskı altında kaldı. STOXX Europe 600 teknoloji endeksi %3’ten fazla düşerken, çip üretim ekipmanı sağlayıcısı ASML’nin hisseleri %7 değer kaybetti.
Bitcoin ve altın hırpalandı
Risk iştahının azalması ile dolar değer kazanırken, değer saklama araçları Bitcoin ve altın bir miktar da olsa hırpalandı. Geride bıraktığımız hafta tüm zamanların zirvesine dayanan ve 2,785 dolar seviyesine kadar yükselen ons altın dün yaşanan panikte 2,740 dolar seviyesine kadar gerilerken, kısa bir süreliğine de olsa eşik değer olarak görülen 100bin dolar seviyesinin altını test eden Bitcoin, yeninde 102bin dolar seviyesine toparladı.
EURUSD paritesi dün bu gürültünün içinde 1,0530 seviyelerine kadar yükselerek şaşırtıcı bir tablo sergilese de, 1,0430 seviyelerine bu sabah yeniden gerilediğini görüyoruz. Büyük resimde, altın ve bitcoin için görüşlerimiz değişmedi. Sırası ile 3bin dolar ve 125-130 bin dolar seviyelerini hedeflerken, EUR’yu ise beğenmediğimizi ve parite seviyesinden (1,00) pek de uzuaklaşamayacağını, hatta bir noktada 0,95 seviyesinin de test edileceğini öngörüyoruz.
Yatırımcıların panik havası için vermiş oldukları ‘orantısız’ tepkinin ilerleyen günlerde daha sağlıklı bir zemine oturacağını düşünüyoruz. Düşüşün alım fırsatı olacağını hemen söylemek istemesem de, tecrübe ile sabit olmakta birlikte, bu tip sert düşüşler alım yapmak isteyen ve dışarıda kalan yatırımcılar açısından da fırsat olarak okunmalıdır. Dün gün boyu yaşanan panik, teknoloji balon patlamasına (tıpkı dot-com balonu gibi) yol açıp açmayacağı sorularının da sorulmasına neden olurken, paniğin bir miktar da olsa azalma kaydetmesine rağmen hâlen daha korunduğunu görüyoruz.
ABD Başkanı Trump, Çin merkezli yapay zeka girişimi DeepSeek’in geliştirdiği yeni yapay zekâ modelini Amerikan endüstrisi için bir “uyandırma çağrısı” olarak nitelendirdi. Trump, bu gelişmeyi olumlu bir adım olarak değerlendirerek, ABD’li şirketlerin rekabetçi kalabilmek için daha az maliyetle benzer sonuçlar elde etmeye odaklanmaları gerektiğini vurguladı.
AMB ne yapacak?
Para birimleri liginde yatırımcıların güvenli limanlara yönelmesine dün Japon Yeni ve İsviçre Frangı gibi riskten korunma araçları değer kazanırken, gözler bu noktadan sonra yarın ve perşembe günü faiz kararını açıklayacak FED ve Avrupa Merkez Bankası’na (ECB) çevrildi. Yılın ilk olağan toplantısının sonucu yarın akşam açıklayacak olan FED’den faiz indirim döngüsüne ara vermesini beklerken, ECB’den ise 25 baz puan faiz indirimine kesin gözüyle bakıyoruz. Bizim FED kararı kadar gözümüz FED Başkanı Powell’ın basın toplantısında olacaktır. Faiz indirimlerinin ne zaman devam edebileceği konusunda ipuçları arayıp, Trump’ın faiz baskısına Powell’ın nasıl cevap vereceğini de merakla takip edeceğiz.
Asya borsaları
Yeni gün başlangıcında, pasifiğin diğer ucunda Japonya’nın Nikkei endeksi, Nasdaq’ta yaşanan düşüşün de etkisiyle ağırlıklı olarak çip ile ilgili hisselerdeki kayıplar nedeniyle %1 geriledi. Japon çip testi ekipmanı üreticisi Advantest %9,6 düşüşle Nikkei’yi en çok aşağı çeken hisse oldu. ABD borsalarının vadeli işlemlerinde derin olmasa da kırmızı rengin hâkim olduğunu not edelim!
Küresel panik BİST’e sıçradı
Yatırımcılar güvenli limanlara yönelerek küresel bazda bir satış baskısını tetiklemesinden Türk hisse senetleri de nasibini aldı: BİST100 endeksi günü 1,1 düşüşle önemli bir seviye olarak görülen 10bin endeks seviyesinin altından kapatırken, diğer piyasalarda ise sakinliğin korunduğunu gördük. CDS risk primi 260 baz puan seviyesinde sınırlı kalırken, USDTRY kuru 35,70 seviyesine hafif de olsa yükseldi. Yatırımcıların göz bebeği olan tahvil faizlerinde ise sınırlı tutarlarda yükselişler yaşandı.
Önemli mali tablo açıklamaları var
FED ve ECB faiz kararı kadar, dün yaşanan DeepSeek hadisesinden sonra Microsoft, Meta Platforms ve Tesla, yarın; Apple ise perşembe günü bilançolarını duyuracak. Teknoloji devlerinin açıklayacağı bilançoların piyasaların yönü üzerinde belirleyici olacağını düşünüyoruz. Bilindiği üzere, bu şirketler son yıllarda piyasa yükselişine öncülük ederken, yüksek değerlemeleri nedeniyle açıklanacak olan bilançoların beklentileri karşılayamaması durumunda, satıcılı havanın daha da derinleşebileceği göz ardı edilmemelidir.
Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5), Grup Müdürü, Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası
