Ödemeler Dengesi, Temmuz 2024: Üst Üste 2. Ayda da Cari Fazla Verildi.
Temmuz’da 0,6 mlr dolar cari fazla verildi. Konsensüs, aylık bazda 0,6 mlr dolar cari fazla verileceği yönündeydi (YF: +0,2 mlr dolar). Geçen yılın aynı döneminde de 5,3 mlr dolar cari açık verilmişti (Haz.24: +0,3 mlr dolar). Birikimli cari açık 7A24’te 16,0 mlr dolara geriledi (7A23: -42,0 mlr dolar). Yıllık bazda cari dengede gözlenen 5,9 mlr dolarlık iyileşmede temel belirleyici dış ticaret açığındaki (-5,1 mlr dolar) 5,7 mlr dolarlık azalış oldu. Net enerji ithalatı yıllık bazda 0,4 mlr dolar artışla 4,0 milyar dolar olurken; net altın ithalatı yıllık bazda 2,2 mlr dolar düşüşle 0,3 mlr dolara geriledi.
Net hizmet gelirlerindeki (6,9 mlr dolar) yıllık 0,4 milyar dolarlık artış verilen cari fazlaya olumlu yönde katkı yaptı. Net birincil ve ikinci açıkta (1,2 milyar dolar) 0,2 mlr dolarlık bozulma ise cari fazlayı sınırlayıcı etkide bulundu. Böylece, çekirdek denge (altın ve enerji hariç) geçen yılın aynı dönemine göre 4,1 mlr dolar artışla 4,9 mlr dolar fazla verdi. 7A24 döneminde çekirdek dengedeki fazla 18,5 mlr dolara yükseldi (7A23: +8,4 mlr dolar).
Rezervlerdeki toparlanma üst üste 3. aya ulaştı
Doğrudan yatırımlarda, Temmuz’da, 0,7 mlr dolar ile üst üste 4. ayda da net giriş görüldü. Böylelikle, 7A24’te, büyük ölçüde gayrimenkul kaynaklı olan, doğrudan yatırımlardaki net giriş 2,7 mlr dolara yükseldi (7A23: 2,7 mlr dolar net giriş). Portföy yatırımlarında aylık 3,7 mlr dolar net giriş görüldü. Yurtdışı yerleşikler hisse senedi piyasasında 21 mn dolar net satım, DİBS piyasasında ise 2,5 mlr dolar net alım gerçekleştirdi.
Uluslararası piyasalardaki tahvil ihraçları tarafında, bankalar 0,7 mlr dolar, hükümet 1,8 mlr dolar ve özel sektör 1,5 mlr dolar olmak üzere toplam 3,9 mlr dolar net borçlanma gerçekleşti. 7A24’te ayda portföy yatırımlarında, büyük ölçüde Eurobond ve DİBS kaynaklı olmak üzere, net 15,9 mlr dolar net giriş görüldü (7A23: 47 mn dolar net giriş).
Diğer yatırımlarda, Temmuz’da, 0,7 mlr dolar net çıkış görüldü. Yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1,8 mlr dolar azalırken, yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları 1,3 mlr dolar arttı. Yurtdışından sağlanan kredilerde nette 1,7 mlr dolar borçlanma gerçekleşti (ödeme: 58 mn dolar hükümet // borçlanma: 1,7 mlr dolar banka, 82 mn dolar özel sektör). Böylece, 7A24’te diğer yatırımlar kaynaklı 2,7 mlr dolar net giriş gerçekleşirken (7A23: 21,7 mlr dolar net giriş), bu çok büyük oranda yurtdışından sağlanan kredilerden kaynaklandı. Net hata-noksan kaleminde, üst üste 3. defa olmak üzere, 1,2 mlr dolar net giriş gözlendi. 7A24’te bu kalem kaynaklı net çıkış 6,0 mlr dolar oldu (7A23: 6,2 mlr dolar net giriş).
Resmi rezervler Temmuz’da, üst üste 3. defa olmak üzere, 5,4 mlr dolar artarken, 7A24’te 0,9 mlr dolar azaldı (7A23: -23,8 mlr dolar).
Dış dengedeki iyileşme eğilimi sürüyor
Son 12 ayda toplam 19,1 mlr dolar cari açık verildi (2023: -45,0 mlr dolar). Bu dönemde, 2023’e göre cari dengede gözlenen 25,9 mlr dolarlık iyileşmede temel belirleyici dış ticaret açığındaki (-60,9 mlr dolar) 26,0 mlr dolarlık düşüş oldu. 12 aylık net altın ithalatı geçen yılsonuna göre 10,9 mlr dolar düşüşle 14,8 mlr dolara ve net enerji ithalatı da 5,0 mlr dolar azalarak 47,7 mlr dolara geriledi. Böylece, çekirdek denge (altın ve enerji hariç), geçen yıl sonuna kıyasla 10,1 mlr dolar daha yüksek olmak üzere, 43,4 mlr dolar fazla verdi (2023: +33,4 mlr dolar).
Diğer taraftan, 12 aylık net hizmet gelirleri yılsonuna göre 1,8 mlr dolarlık artışla 52,6 mlr dolar oldu. Ticaret Bakanlığı’nın geçici verilerine göre Ağustos’ta 4,9 mlr dolar dış ticaret açığı verildi (Ağu.23: -8,7 mlr dolar). Dolayısıyla, yıllıklandırılmış cari dengedeki toparlanma eğiliminin sürmesi beklenebilir.
Yeni OVP’yle birlikte 2024 yılı cari açık hedefi 22,0 mlr dolar olarak revize edildi (Önceki: -34,7 mlr dolar). Revize hedefin yakalanabilmesi için yılın geri kalanında aylık ortalama 1,2 milyar dolar civarında açık verilmesi gerekmekte (7A24 aylık ortalama cari denge: -2,3 mlr dolar, 2023 son 5 ay ortalama cari denge: +0,6 mlr dolar). OVP hedefi yakalanabilir görünmekle birlikte, iktisadi faaliyetin hızı, dolarizasyon eğilimi ve enerji fiyatlarının seyri cari denge görünümü açısından önemli belirleyiciler olmayı sürdürecek. Ağustos Ödemeler Dengesi verileri 11 Ekim’de açıklanacak.
Erol Gürcan, Yatırım Finansman
