Türkiye’nin ışık hızıyla yükselen hisse senetleri, yüksek faiz oranlarının tasarruf sahiplerini piyasadan çekmesi ve yabancı yatırımcıların son kazanımlardan kar realizasyonu ile tersine döndü. İstanbul’un gösterge Bist 100 endeksi Ağustos ayında yüzde 8 düştü; bu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail’i Gazze saldırısı nedeniyle sert bir şekilde eleştirdiği Ekim 2023’te piyasaları sarsmasından bu yana en büyük düşüşü olarak tarihe geçti. Piyasanın performansını ABD doları cinsinden takip eden MSCI Türkiye göstergesi yüzde 10 düştü. Endeks sağlayıcının takip ettiği tüm gelişmekte olan piyasalar arasında en kötü Ağustos performansı oldu.
Türk hisse senetlerindeki gerileme, Ankara’nın geniş kapsamlı bir ekonomik istikrar programıyla vatandaşı kasıp kavuran enflasyonu dizginleme çabasının ülkenin sermaye piyasalarına ve 1 trilyon dolarlık ekonomisine nasıl yansıdığını gösteriyor. Fon yöneticisi East Capital’in portföy danışmanı Emre Akcakmak, “Borsanın enerjisi tükendi” diyerek, son dönemde “piyasaya yığılmış” olan bazı yabancı yatırımcıların artık çıkışlara yöneldiğini kaydetti.
Yerel yatırımcıların tasarruflarını “nas” dönemi olan 2022 sonlarında yüzde 85’in üzerine çıkan enflasyona karşı korumak için hisse senetlerine yönelmesiyle, Türkiye borsası son yıllarda büyük kazanımlar kaydetti; Bist 100 2022’nin başından bu yana dolar bazında iki katından fazla arttı. 2010’ların ortalarından bu yana Türk hisse senetlerindeki pozisyonlarını keskin bir şekilde azaltan yabancı yatırımcılar da, Erdoğan’ın alışılmadık ekonomi politikalarından vazgeçmesinin ardından yeniden Borsa’ya ilgi duymaya başladı.
Erdoğan’ın geçen yıl haziran ayında ekonomi çarı olarak atadığı eski Merrill Lynch tahvil stratejisti Mehmet Şimşek, bir dizi yatırımcı dostu politika uyguladı. Maliye bakanının yeni programının merkezinde borçlanma maliyetinde (faizlerde) büyük artışlar yer alıyor ve bu da faiz oranlarının düşük tutulması yönündeki başarısız politikayı tersine çeviriyor. Türkiye merkez bankası temel faiz oranını Haziran 2023’teki yüzde 8,5’ten yüzde 50’ye yükseltti. İstanbul hisse senedi piyasası başlangıçta daha geleneksel ekonomi politikalarına iyi tepki verdi ve 2024 başından Temmuz sonuna kadar dolar bazında yüzde 27 arttı.
Ancak yerel tasarruf sahipleri artık lirada cinsinden banka mevduatları ve para piyasası fonlarındaki yüksek faiz oranlarının cazibesine kapılıyor. Merkez bankası verilerine göre, lira cinsinden banka mevduatlarının bir yıla kadar olan faiz oranı, bir yıl önceki yüzde 22’ye kıyasla yüzde 53 civarında. Teklif edilen oranlar, piyasa katılımcılarının yüzde 43 civarındaki yıl sonu enflasyon beklentilerine olumlu yaklaşsa da, yüzde 62 olan Temmuz enflasyon oranının altında kalıyor.
İstanbul merkezli yatırım bankası ÜNLÜ & Co’nun kurumsal hisse birimi başkanı Tunç Yıldırım, Borsa’da “yorgunluk” başladıkça ve tasarruf sahiplerinin nakitlerini makul getiri sağlayan çeşitli alternatiflere yönlendirmeleri nedeniyle hisse senedine talebin azaldığını söyledi. Akçakmak, Türkiye piyasalarına giren uluslararası yatırımcıların ağırlıklı olarak büyük yöneticilerden daha hızlı hareket eden hedge fonları ve gelişmekte olan piyasa uzmanları olduğunu söyledi. Kendisi, bu fonların bu yıl önemli kazanımlar elde ettiğini ve yerel yatırımcıların ilgisinin azalmasıyla birlikte artık piyasadan çıkmaya başladıklarını da sözlerine ekledi. Merkez bankası verilerine göre, yabancı yatırımcılar Mayıs ayının başından bu yana toplamda Borsa’dan yaklaşık 2,4 milyar dolar çekti.
Analistler, yeni programın hane halkı ve işletmeler üzerindeki olumsuz etkileri konusunda Erdoğan hükümeti üzerinde siyasi baskı artarken, Türk hisse senetlerine ilişkin görünümün, politika yapıcıların kemer sıkma politikasına yönelik taahhütlerini sürdürüp sürdürmemelerine de bağlı olacağını belirtti. Politika yapıcıların orta vadeli ekonomik planlarını önümüzdeki haftalarda açıklaması bekleniyor ve yatırımcılar, Erdoğan’ın Türkiye ekonomisini soğutmak ve enflasyonu düşürmek konusunda ne kadar ileri gitmek istediğine dair ipuçları bulmak için belgeleri yakından inceleyeceklerini söylüyor.
Yıldırım, “Eylül ayı son derece önemli olacak çünkü politika yapıcıların 2025 için piyasa beklentilerini yeniden belirlemesi gerekiyor” dedi.
Kaynak: Turkey’s blazing stock rally falters with high rates luring savers away, Adam Samson
